Blog

Dağlık bir havalimanına doğru kalın bulutların arasından alçalırken aniden, keskin bir alarm sesi duyulur: "ARAZİ, YUKARI ÇEK!" Bu, bir gerilim filminden bir sahne değil; felaketi önlemek için harekete geçen Yer Yakınlık Uyarı Sistemi'dir (GPWS). Havacılığın yüksek riskli dünyasında, bu mütevazı güvenlik sistemleri, havacılığın en ölümcül tehditlerinden biri olan kontrollü uçuşla araziye çarpma (CFIT) karşısında kritik bir son savunma hattı görevi görür.

Modern havacılık, arazi çarpışmalarını önlemek için iki temel sisteme güvenmektedir:

Yer Yakınlık Uyarı Sistemi (GPWS), radyo altimetreleri ve diğer sensörleri kullanarak uçağın irtifasını, dikey hızını ve konfigürasyonunu (iniş takımı/flap konumu) izler. Güvensiz arazi yakınlığı tespit ettiğinde, derhal düzeltici eylem yapılmasını isteyen, belirgin görsel ve işitsel uyarılar tetikler.

Örneğin, Denver Uluslararası Havalimanı'na gece yaklaşması sırasında, GPWS güvenli süzülme yolunun altında aşırı bir iniş hızı tespit edebilir ve pilotların yaklaşımını ayarlamasına olanak tanıyan bir "İNİŞ HIZI" uyarısı yayınlayabilir.

Geliştirilmiş Yer Yakınlık Uyarı Sistemi (EGPWS), aynı zamanda Arazi Farkındalık ve Uyarı Sistemi (TAWS) olarak da adlandırılır, teknolojik bir sıçramayı temsil eder. GPS konumlandırmasını küresel arazi veritabanları ve tahmini algoritmalarla entegre ederek, EGPWS uçağın gelecekteki uçuş yolu boyunca arazi çatışmalarını tahmin edebilir.

Örneğin, Colorado Kayalık Dağları'nda gezinirken, EGPWS navigasyon ekranlarında renk kodlu arazi görüntüler ve pilotları 10 deniz mili ilerideki bir dağ sırtı hakkında uyararak proaktif rota düzeltmesine olanak tanır.

Kontrollü uçuşla araziye çarpma (CFIT), uçuşa elverişli uçakların istenmeden yer engellerine çarpmasıdır. GPWS/EGPWS, CFIT ile şu yollarla mücadele eder:

• Zamanında uyarılar: Pilotlara tırmanmaları veya rotalarını değiştirmeleri için önceden uyarı sağlar
• Durumsal farkındalık: EGPWS, araziyi uçuş yoluna göre görüntüler
• İnsan hatası azaltma: Kötü hava veya karmaşık arazideki navigasyon hatalarının üstesinden gelme

Örneğin, sisli bir hassas olmayan yaklaşım sırasında, EGPWS, pistten 3 mil uzakta güvenli irtifanın altında alçalan uçağı tespit edebilir ve derhal pas geçme prosedürlerini tetikleyen bir "ÇOK ALÇAK - ARAZİ" uyarısı verebilir.

• Radar altimetreler: Arazi üzerinde hassas yükseklik ölçümü için
• Arazi veritabanları: Düzenli olarak güncellenen yükseklik verileri
• GPS entegrasyonu: Doğru konum farkındalığı sağlar
• Uçuş kontrol arayüzleri: Kokpit ekranlarına sorunsuz bağlantı

ABD Federal Havacılık Yönetmelikleri (14 CFR §91.223), altı veya daha fazla yolcu koltuğu olan çoğu türbin motorlu uçakta TAWS kurulumunu gerektirir. 135. Bölüm charter operasyonları daha katı gereksinimlerle karşı karşıyadır; 10+ koltuklu jetler, arazi ekranları ile tam Sınıf A TAWS'a ihtiyaç duyarken, 6-9 koltuklu uçaklar en azından temel Sınıf B sistemlerine ihtiyaç duyar.

• Veritabanı bakımı: EGPWS, üç ayda bir arazi/engel güncellemeleri gerektirir
• Yanlış uyarılar: Aşırı duyarlı sistemler gereksiz uyarılar tetikleyebilir
• Eğitim gereksinimleri: Pilotlar uyarıları doğru yorumlamalı ve bunlara yanıt vermelidir
• Uzak alan sınırlamaları: GPS güvenilirliği kutup/uzak bölgelerde azalır

• Sanal arazi görünümleri için Sentetik Görüş Sistemleri (SVS)
• Düşük görüş operasyonları için Gelişmiş Görüş Sistemleri (EVS)
• Geliştirilmiş tehdit tahmini için yapay zeka

Bu gelişmeler, CFIT kazalarını daha da azaltmayı vaat ediyor; havacılık güvenliği veritabanlarına göre 2010-2019 yılları arasında ticari havacılık ölümlerinin %17'sini arazi çarpışmaları oluşturduğundan, bu kritik bir ilerlemedir.